Vasten
Op 1 maart begint de veertigdagentijd voor Pasen. Tijd van bezinning op de weg die Jezus is gegaan: tot in de dood en daaraan voorbij. Tijd om ons te bezinnen mét Jezus: die zich tijdens veertig dagen van vasten voorbereidt op zijn missie in deze wereld.
Maar waarom doet Hij dat eigenlijk vastend?
Vasten is enige tijd weinig of niets eten. Moslims eten en drinken tijdens de ramadan alleen na zonsondergang. Officieel zijn de veertig dagen voor Pasen ook voor onze katholieke zusters en broeders een tijd van vasten. In de praktijk interpreteren zij dit voorschrift vaak ruimhartig: wat minder snoepen is ook goed.
Onder protestanten is het vasten in onbruik geraakt. Met een goede reden. 500 jaar geleden tekent reformator Maarten Luther protest aan tegen de leer van de kerk van toen. Volgens die leer kunnen mensen de liefde van God verdienen met goede werken en royale donaties aan de kerk. Luthers eigen ervaring vertelt hem echter dat een mens steeds weer tot nieuwe zonden vervalt en daarom in onzekerheid blijft verkeren of hij goed genoeg is om Gods Koninkrijk binnen te gaan. En toch hoeven wij daar volgens Luther niet aan te twijfelen. De boodschap van Jezus is immers dat God zondaren liefheeft. Zijn genade kunnen en hoeven wij volgens Luther niet te verdienen omdat wij haar gratis en voor niets krijgen!
In de late middeleeuwen is ook vasten tot een middel geworden waarmee gelovigen een plek in de hemel proberen te verdienen. Om die reden wordt het vasten door Luther en zijn medestanders afgeschaft.
Toch doet Jezus zelf wel aan vasten. Het helpt Hem om te bepalen waar zijn prioriteiten liggen. Tijdens veertig dagen van vasten richt Jezus al zijn aandacht op waar het werkelijk om gaat in het leven. Zijn conclusie luidt:
‘De mens leeft niet van brood alleen, maar van ieder woord dat klinkt uit de mond van God.’ (Matteüs 4,4)
Na veertig dagen vasten weet Jezus helemaal zeker waartoe Hij geroepen is.
Ooit deden ook Ellis en ik samen met onze kinderen aan een soort van vasten. Tijdens de veertigdagentijd was er op één dag in de week geen snoep, op een andere geen televisie, op een volgende geen vlees. Het doel was om onze jongens te laten ontdekken dat wie een keer laat wat hij altijd doet nieuwe mogelijkheden ziet. Van het geld dat je uitspaart als je een dag geen vlees eet kun je immers iets anders kopen. Of als je een avond geen televisie kijkt kun je samen een leuk spel doen. En wie niet snoept spaart zijn gebit en zijn gezondheid. Vasten als manier om je bewust te worden van wat echt belangrijk voor je is.
Of onze opvoedingsmethoden tot resultaat hebben geleid? Na enige tijd waren onze zonen het sobere leven meer dan zat. Toen zijn wij ermee gestopt. Vasten of andere religieuze gebruiken moeten niet een last worden. Het idee achter vasten is juist dat je even vrij wordt van alle dingen waarvan je denkt dat je niet meer zonder kunt. Daarom vast ook Jezus: niet als een boetedoening maar om te ontdekken waar Hij werkelijk zijn tijd, zijn energie, zijn leven aan wil geven.
Overigens kwam onze jongste vorig jaar ineens thuis met de mededeling dat zijn liefde voor dieren voor hem toch zwaarder weegt dan zijn liefde voor vlees. Wij besloten om op weg naar Pasen solidair hem mee te zijn: veertig dagen geen vlees. Daar zagen we wel tegenop. Maar het verrassende was: omdat we allerlei nieuwe recepten gingen uitproberen aten we tijdens die veertig dagen veel gevarieerder en lekkerder. Bovendien bleken onze ingewanden de minder zware kost ook zeer op prijs te stellen. Hoe je door de dingen even wat anders te doen op een nieuw spoor gezet kunt worden…
Dit verhaal is geen pleidooi voor vasten of vegetariërschap. De boodschap is wel dat het goed is om met regelmaat stil te staan bij je manier van leven. Is wat je vaak als vanzelfsprekend allemaal doet wel echt wat je wil en waar het om gaat in het leven?
Na veertig dagen van vasten weet Jezus zeker welke weg Hij gaan wil. Hij zal zijn leven geven aan de mensen. Zo zal Hij duidelijk maken dat God zichzelf aan de mensen wil geven. Met de woorden van Lied 586:
‘Zie de mens die in zijn lijden teken werd voor alle tijden van wat liefde dragen kan.’
Zijn prioriteiten zijn glashelder!
dominee Willem Biesheuvel
Geplaatst 22 februari 2017