Regel is regel?
“Ik ben niet gekomen om de Wet en de Profeten af te schaffen, maar om ze tot vervulling te brengen.” (Matteüs 5:17).
Er is in deze tijd veel gedoe over de regels. Mensen die ze strikt naleven staan tegenover wie zich er niet (meer) aan houden. Soms is de toon tussen de twee kampen bepaald niet vriendelijk. Toen de minister die over de regels gaat er één overtrad, barstte de discussie los. Tweeduizend jaar geleden is er ook in Israël gedoe over regels. Enkele Schriftgeleerden verdenken Rabbi Jezus uit Nazaret ervan dat Hij het niet zo nauw neemt met de Bijbelse voorschriften.
Maar Jezus stelt met klem dat Hij de Tora en haar regels volledig omarmt. Meer nog: dat het zijn missie is om de Bijbelse geboden te “vervullen”. Andere vertaling: om ze “ten volle te leven”.
Toch nemen Jezus’ woorden de twijfels van de Torageleerden niet weg. Want is de Wet vervullen wel echt hetzelfde als je stipt aan de regels houden? Nee, dat is het niet. In de evangeliën lezen wij over situaties waarin Jezus bewust een regel overtreedt om recht te kunnen doen aan wat God naar zijn overtuiging op dat moment werkelijk van Hem vraagt. Volgens Jezus’ tegenstanders is een mens helpen op de sabbat vérboden. Maar volgens Jezus is dat juist géboden.
Wat Jezus bedoelt met het vervullen van Gods Wet gaat verder dan precies doen wat de regels opdragen. De Tora ten volle leven is dat wat er achter deze oude woorden steekt je eigen maken. En wat er achter de Tora steekt is de liefde van een God die met mensen wil samenleven en die wil dat ook wij in liefde samenleven.
Volgens Jezus is er een verschil tussen je aan de regels houden en de Tora vervullen. Wie zich houdt aan de regels dwingt zichzelf om iets te doen waar zij innerlijk weerstand tegen voelt. De Wet vervullen is in je binnenste de liefde van God voelen en die ook uit jezelf naar buiten laten stromen.
Een illustratie bij wat ik bedoel. Het verschil tussen je aan de Tora houden en haar vervullen lijkt op het verschil tussen autorijles en een volleerd chauffeur zijn. Ondergetekende heeft flink wat lessen moeten krijgen om de autorijkunst onder de knie te krijgen. Tijdens een autorijles maakt je hoofd overuren. Steeds zit je te bedenken wanneer je ook al weer moet schakelen, wanneer je in de spiegel moet kijken, wie er voorrang heeft. Je kunt pas echt autorijden op het moment dat je over al die dingen niet meer hoeft na te denken. Autorijden gaat nu min of meer vanzelf. Je hebt je de kunst eigen gemaakt.
Ik ben nog steeds niet een erg soepele chauffeur. En een aantal dingen doe ik vast niet meer volgens het boekje dat ik destijds van mijn rijinstructeur kreeg. Toch hoef ik als ik in mijn auto stap niet meer na te denken over wat ik moet gaan doen.
En dat is volgens mij ook wat Rabbi Jezus wil bereiken bij zijn leerlingen. Dat ze op den duur niet krampachtig met de regels bezig zijn maar dat de liefde van God hun eigen zal worden. Wat niet wil zeggen dat ze zoveel liefde moeten hebben als Hij heeft. Als ze in het menselijke verkeer daarvan al iets kunnen overdragen is het al mooi…
En wat zegt dit alles nu voor deze tijd waarin er veel discussie is over de regels? Ik denk dat het gemakkelijker wordt om ons aan de coronaregels te houden als wij ook nu bedenken wat er achter zit. Deze regels zijn bedoeld om kwetsbare mensen te beschermen. Het zijn regels waaruit ook liefde spreekt. En als je dat bedenkt voelt het opvolgen van de regels niet als heel veel níet meer mogen maar als iets kúnnen doen voor een ander. Ik geef toe dat ik de regels soms ook overtreed. Meestal per ongeluk.
Maar soms ook in een situatie waarin ik nabijheid meer geboden vind dan afstand houden. Ik geloof dat de Wet van de Liefde voorschrijft dat er inderdaad sóms een uitzondering op de regel wordt gemaakt. Dat het zo moge zijn dat in deze tijd ik en u en velen de Wet van de Liefde werkelijk leren léven!
dominee Willem Biesheuvel