Nu en in de toekomst
“Wat onze ouders ons vertelden,
zullen wij onze kinderen melden;
dat wij met hen uw Naam bezingen:
God onze Heer doet grote dingen.”
(uit Lied 78a, naar Psalm 78:3-4)
Tijdens een studieverlof in het jaar 2000 verdiepte ik mij in christelijke stemmen uit andere delen van de wereld. Ik las o.a. een tekst van de Gambiaanse theoloog Lamin Sanneh (1942-2019) en een boek van zijn Ghanese collega Kwame Bediako (1945-2008). Deze Afrikaanse Chris-tenen zochten naar een plek in de kerk voor gebruiken en tradities die diep verankerd zijn in de Afrikaanse ziel: magische rituelen, verbondenheid met de voorouders. Magie en voorouderverering: dat klinkt in westerse christelijke oren naar bijgeloof. Maar Sanneh en Bedi-ako geven er een positieve duiding aan. Volgens hen verbinden Afrikanen zich via hun rituelen met Gods schepping en zoeken ze, door con-tact te maken met hun voorouders, naar hun eigen plaats in Gods geschiedenis. De twee Afrikaanse theologen werpen ons als “verlichte” westerlingen voor de voeten dat wij zijn losgeraakt van Gods natuur om ons heen en ook van onze eigen wortels. Wij leven allemaal op eigen eilandjes in de wereld en ook in de tijd. Met alle gevolgen van dien: dat wij de schepping verwaarlozen, dat wij de Bijbel als een boek uit het verleden steeds vaker gesloten laten. “Wat laten mensen die alleen maar in het hier en nu leven na aan een nieuwe generatie?” vragen Sanneh en Bediako zich af. Hun antwoord: veel problemen en weinig geloof.
Ik herinnerde mij deze stemmen uit Afrika toen ik in het voorjaar een documentaire op televisie zag. De documentaire brengt het verhaal in beeld van een Canadees echtpaar dat als goede voorouders probeert te leven. Die twee hopen ooit herinnerd te worden als mensen die niet alleen aan hun kinderen, maar ook aan de wereld iets goeds hebben nagelaten. Maar door gefocust te zijn op wat waardevol is om door te geven krijgt hun leven hier en nu ook een andere inhoud en betekenis. Ze leven minder gehaast en met meer aandacht voor alle kleine en grote wonderen om hen heen. Sinds ze zichzelf als doorgevers zien heeft hun bestaan voor hun gevoel ook meer zin gekregen.
Goede voorouders zijn is ook een Bijbelse opdracht. De Bijbel bestaat uit twee delen die “testament” worden genoemd. Nu is de originele betekenis van dat woord: contract of verbond. Het Oude en Nieuwe Testament vertellen over het verbond dat God sluit met het volk van Israël en via Israël met alle mensen en elke nieuwe generatie. Maar omdat Gods contract met de mensen nooit afloopt is dit testament tegelijk ook wat wij vandaag onder een testament verstaan. Het volk van Israël, en die ene Zoon uit dat volk die als waarachtige erfgenaam van God leefde, laten ons een rijke erfenis na. Die erfenis heeft zowel een materieel als een geestelijk karakter. Wij erven deze aarde maar ook het geloof dat God zich nu nog en steeds opnieuw verbindt met mensen. En wij worden geroepen om die prachtige erfenis te koesteren, haar waarde met onze eigen talenten te vermeerderen en haar door te geven aan de volgende generatie. Psalm 78 be-zingt heel mooi welke rol wij mogen spelen in Gods geschiedenis.
“Nu en in de toekomst”: dat wordt ons jaarthema voor het nieuwe kerkelijke seizoen 2021-2022. In dat thema ligt besloten dat “nu” en “de toekomst” bij elkaar horen. Ons leven in het nu krijgt veel meer betekenis als wij daarin tegelijk gericht zijn op de toekomst. De Bijbel wijst ons aan als erfgenamen. Maar niet met de bedoeling dat wij de erfenis zelf helemaal opmaken. Wij zullen des te meer genieten van de kostbare erfenis als wij haar bewaren, nog rijker proberen te maken voor nieuwe generaties.
“Nu en in de toekomst”: een thema dat ons uitdaagt om niet op een eilandje te leven. Om ons te verbin-den met wat en wie ons gegeven worden. Om een rol te spelen in een geschiedenis die een Grote Toekomst voorspelt!
dominee Willem Biesheuvel