Zing!
Heel de aarde, juich voor God.
(Psalm 66:1)
Zing voor de Heer een nieuw lied.
(Psalm 98:1)
Een oude traditie geeft aan twee zondagen in de Paastijd klinkende namen: Zondag Jubilate en Zondag Cantate. In goed Nederlands: Zondag Jubel-het-uit en Zondag Zing-het-uit.
Wat heerlijk dat we weer samen mógen jubelen en zingen! Voor mij was de grootste straf van de coronatijd dat we tijdens de kerkdiensten de kaken op elkaar moesten houden, alleen naar liederen mochten luisteren.
Nu kan het dus weer. Maar kan het wel echt? In de week dat de coronamaatregelen werden opgeheven begon de Oekraïne-oorlog. Geven de waanzin van die oorlog en alle andere ellende in de wereld ons wel reden om te jubelen? Is het niet gepaster dat wij een toontje lager zingen?
En waar is zingen in de kerk eigenlijk voor nodig?
De namen Jubilate en Cantate zijn ontleend aan de Psalmen 66 en 98. In die Psalmen wordt het als een gebod geformuleerd om God lof toe te zingen. Bedoelen de dichters van deze bijbelse liederen dat God aldoor door ons bejubeld wil worden? Dat wij Hem tekortdoen wanneer wij dat niet doen?
Toch denk ik dat steeds weer willen horen hoe geweldig je bent een zeer menselijke behoefte is. Ik ken die behoefte ook, maar ben er niet trots op. Het verlangen om toegejuicht te worden verraadt onzekerheid. Niet iets dat bij God past, lijkt me. Hij verdient onze lof niet omdat Hij erom vraagt, maar omdat al zijn aandacht uitgaat naar ons.
Ik denk dat zingen in de kerk en daarbuiten vooral heel goed is voor onszelf. Zingen brengt ons namelijk in verbinding met een diepere laag in onszelf, met de wereld om ons heen en met onze Schepper.
Wat ons onderscheidt van de dieren is dat wij heel veel denken. Maar denken over iets is ook: jezelf even op afstand plaatsen van datgene waaraan je denkt. Wie denkt óver het leven staat op dat moment even buíten het leven.
Zingen daarentegen plaatst je midden in het leven. Je hebt geen tijd meer om na te denken. Je gaat op in muziek en tekst die je worden aangereikt. Je beleeft zelf de emotie die componist en dichter hebben willen verklanken. Zingen is een mooie manier om ruimte te geven aan je diepste gevoelens. Zingen opent je ziel.
En zingen doet nog meer. Het opent onze ziel ook voor elkaar en voor God.
Meestal hebben wij melodie en woorden van een lied dat we zingen niet zelf bedacht. Door een lied mee te zingen voegen wij ons in een harmonie die al bestaat. En daarmee is zingen een beeld voor het leven zelf. Leven als je eigen partij zingen in een muziekstuk waarvan de woorden en klanken al lang voor jouw geboorte bestonden. God als de Grote Componist die het leven op muziek heeft gezet en ons tot samenklank heeft bestemd.
Zingen verbindt. Het verbindt ons met onze eigen gevoelens. Maar ook met wie hetzelfde lied vóór ons en mét ons en ná ons zongen of zingen. Het verbindt ons met Hem die aan ieder een eigen plek geeft in het koor dat zingt van het goede leven dat Hij schiep.
Door de Psalmen worden wij opgeroepen om het uit te jubelen en te zingen. Maar zouden wij in deze tijd van wapengebulder en andere wanklanken niet slechts treurzangen moeten zingen?
Ik denk echter dat het juist nu goed is om soms even stevig te jubelen. Niet om alle treurnis te vergeten. Wel om onszelf en elkaar eraan te blijven herinneren dat de Componist het anders heeft bedoeld. Muziek is harmonie. Harmonie, shalôm in de taal van de Bijbel, is ook de diepste bestemming van ons leven!
In het late voorjaar en in de zomer gaan wij in onze kerk aan de slag met woorden uit een bekend lied van Ramses Shaffy. Zing, vecht, huil, bid, lach, werk en bewonder: zeven thema’s voor zeven kerkdiensten. Woorden die ook terugkeren tijdens een aantal “summer dates”: kerkelijke zomeractiviteiten.
Op Zondag Jubel-het-uit 8 mei gaan we precies datgene doen waartoe de naam van deze zondag ons oproept. En ook op woensdagavond 11 mei gaan we bezig met het thema: Zing! U hoort iets over én uit de geschiedenis van het kerklied. En u mag zelf roepen welk lied (uit het Liedboek) u graag samen wilt zingen. Komt u op 8 en 11 mei ook meejubelen? Liederen als protest tegen alle geluiden die de harmonie verstoren.
Smeer allemaal de kelen maar!
dominee Willem Biesheuvel
Geplaatst: 27 april 2022