VIA
‘Via’ is het Latijnse woord voor ‘weg’. U hebt misschien wel eens gehoord over de ‘Via Appia’, de belangrijkste toegangsweg naar de stad Rome. Of over de ‘Via Dolorosa’ in Jeruzalem, de weg van verdriet, zo genoemd omdat Jezus volgens de traditie langs die weg zijn kruis gedragen heeft op weg naar Golgotha. Maar ‘Via’ is ook een belangrijk woord voor de eerste generaties christenen. Die noemden zichzelf namelijk helemaal niet ‘christen’. Die naam is ontstaan als een soort scheldnaam: die lui van Christus, zeiden de Romeinen laatdunkend. Later hebben de christenen die naam overgenomen, als een soort geuzennaam. Maar daarvoor noemden christenen zich: mensen van de weg – de weg van Jezus die zij probeerden te volgen, een weg als een manier van leven die door het geloof in Jezus gestempeld werd.
Door de eeuwen heen heeft de kerk steeds haar weg moeten vinden. Dat sprak lang niet altijd vanzelf. Er zijn tijden van vervolging geweest en tijden van grote onzekerheid. Om een voorbeeld van dat laatste te geven: eind zestiende eeuw moest de kerk in Nederland helemaal opnieuw opgebouwd worden. Dat ging niet zonder slag of stoot. Veel mensen hadden zich afgekeerd van de Rooms-Katholieke kerk, maar dat betekende niet dat ze nu vanzelf lid wilden worden van de ‘nieuwe’ kerk, die beïnvloed was door de visie van Johannes Calvijn uit Genève. Veel mensen stonden niet onwelwillend tegenover de ‘gereformeerde religie’, zoals de kerk toen genoemd werd, maar ze bleven wel op afstand. Ze kwamen hooguit af en toe naar de kerk, met Kerst en met Pasen. Er waren in die tijd ook veel problemen met voorgangers. Die waren vaak slecht opgeleid, en er zijn nogal wat moeilijkheden geweest met voorgangers die een drankprobleem hadden.
Ook in onze tijd moet de kerk weer opnieuw haar weg proberen te vinden. We hebben de tijd van de verzuilde samenleving achter ons gelaten. Daarmee is ook de vanzelfsprekendheid verdampt van de betrokkenheid bij de kerk. De samenleving waar we deel van uitmaken, is heel individualistisch en ieder lijkt haar of zijn eigen weg te gaan. Hoe vindt de kerk in deze onzekere tijd haar weg?
Daar moeten we niet al te krampachtig over doen, denk ik. En we moeten ons vooral niet blindstaren op de macht van het getal. Daar heeft de kerk het nooit van moeten hebben, door de eeuwen heen. En als de kerk in bepaalde perioden wel haar status aan de macht van het getal dacht te ontlenen, dan bleek dat de kwaliteit van de kerk bepaald geen goed te doen. Als kerk moeten we zoeken naar een goede weg om te gaan, we moeten samen doen wat hoort bij kerk zijn, gemeente van Christus zijn. Dat wil zeggen dat we proberen te bedenken wat het geloof in Jezus ons aanreikt als belangrijke waarden voor ons leven, voor de geloofsgemeenschap en voor de samenleving als geheel. De richting die ons daarin gewezen wordt, daarheen moeten we onze weg zoeken als kerk.
Dan kom ik weer bij het woord VIA terecht. Want dat is niet alleen het Latijnse woord voor weg. Het zijn ook de beginletters van drie woorden die ons kunnen helpen op een goede manier onze weg te vinden. Dat zijn de woorden Verbinding, Inspiratie en Aandacht. We zijn als kerk goed op weg wanneer we Verbinding zoeken. Verbinding met God en met elkaar. Verbinding met de buurt waar we kerk zijn. Verbinding met de samenleving om ons heen, met name de groepen in onze samenleving die in de verdrukking zitten. Die verbinding geeft ons leven inhoud en zin. Al zal het niet altijd even gemakkelijk zijn om die verbinding tot stand te brengen. Daarom hebben we Inspiratie nodig.
Verhalen uit de Bijbel, verhalen van en over mensen, die niet bij de pakken neerzitten, kunnen ons nieuwe levensmoed geven, steeds weer.
En ons leven is gebaat bij Aandacht. Aandacht geven en aandacht krijgen. Mensen zijn geen nummer. Mensen hebben een naam. Het leven van ieder mens is gewild. In de kerk kunnen we met elkaar oefenen om die aandacht te geven. En alles wat aandacht krijgt, groeit. Zo kunnen we als kerk onze weg naar de toekomst vinden, geloof ik.
Carel van der Meij
Geplaatst: 10 augustus 2025